گروه راه و مسکن: پروازهاي چارتري حذف خواهند شد، اين خبري است که پنجشنبه شب ( 26 بهمن‌ماه 96) رييس سازمان هواپيمايي کشوري درجلسه هماهنگي پروازهاي نوروزي به شرکت‌هاي هواپيمايي اعلام کرد. طبق گفته علي عابد زاده، شرکت‌هاي هواپيمايي لازم است نسبت به مديريت فروش خود با هدف حذف تدريجي پروازهاي چارتري اقدامات لازم را انجام دهند. عدم تناسب زيرساخت‌ها در بعضي از فرودگاه‌ها، ترافيک با تقاضاي پروازي و الزام به استفاده از ظرفيت موجود مي‌تواند باعث بروز نارسايي‌ها شود.

در ايران پروازهاي داخلي اغلب به دو صورت به مسافران فروخته مي‌شود، يک سري از پروازها به صورت سيستمي‌هستند که روي زمانبندي اعلام شده در سيستم آژانس‌ها از سوي ايرلاين‌ها فروخته مي‌شود که قيمت بليت اين نوع پروازها در طول سال تغيير نمي‌کند، اما پروازهاي چارتري به پروازهايي گفته مي‌شود که بنا به سفارش يک ارگان، شرکت يا سازماني به اجاره در مي‌آيد. به‌عبارتي اين نوع پروازها به صورت يک طرفه، دوطرفه (رفت و برگشت) با قراردادي مدت‌دار با يک ايرلاين انجام مي‌شود. به‌عنوان مثال آژانس‌هاي هواپيمايي براي ايام نوروز در مسير خاصي اقدام به چارتر پروازي مي‌کنند و تورهاي خود را براساس چارتر انجام شده ارائه مي‌دهد. به طور کلي چارتردهنده: شرکت هواپيمايي و صاحبان هتل‌ها که بخش و يا تمام صندلي‌ها يا اتاق‌هاي خود را براي مدتي به اشخاص واجد شرايط اجاره مي‌دهند و چارترکننده: آژانس هواپيمايي، موسسات گردشگري، ارگان‌هاي واجد شرايط هستند. به عبارت ساده‌تر از ديد توريستي برخي آژانس‌هاي مسافرتي يک هواپيما را از ايرلاين جهت انجام تورهاي مسافرتي خود کرايه مي‌کنند. در اين گونه پروازها امکان انصراف و تغيير تاريخ و يا پس دادن بليط از سوي مسافرين وجود ندارد و مبلغ پرداختي قابل استرداد نيست، لذا ريسک ناشي از پر يا خالي بودن پرواز مستقيما متوجه چارترکننده بوده و در هر شرايطي چارتردهنده هزينه کامل را دريافت مي‌کند. چارتر کردن شبيه خريدکردن عمده نسبت به خريدهاي خرد است. در خريد عمده مبلغ کمتري نسبت به خريد خرد همان کالا پرداخت مي‌شود، چارتر کردن پرواز باعث صرفه‌‌‌جويي در هزينه‌‌‌هاي آژانس‌هاي هواپيمايي مي‌‌‌شود که به دنبال‌ آن هزينه پرواز براي مسافران بايد ارزانتر تمام ‌شود، اما متاسفانه در کشورما در برخي مواقع هزينه پرواز براي مسافران ارزانتر از حد معمول است و در برخي مواقع گران‌تر از حد معمول تمام مي‌شود که نمونه بارز اين امر را در قيمت هنگفت بليت پروازها طي بارش شديد برف در هفته‌هاي گذشته شاهد بوديم.

 درخصوص پيامدهاي حذف پروازهاي چارتري در حمل و نقل هوايي کشور، امير‌هاتفي دبير انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي و گردشگري استان تهران در گفت و گو با «روزنامه تجارت» مي‌گويد: حذف کردن پروازهاي چارتري مشکلي را حل نمي‌کند، بلکه پروازهاي چارتري بايد ساماندهي شوند. پروازهاي چارتري در همه جاي دنيا انجام مي‌شود و انجام اين نوع پروازها در ايران هم ضرورت دارد.

اين کارشناس ارشد حوزه گردشگري تصريح مي‌کند: ممکن است با حذف پروازهاي چارتري قيمت را براي يک مقطع زماني کوتاه مدت پايين آورد،اما اينکه سفرها را با قيمت پايين‌تر در تمام طول سال ارائه دهيم، امکانپذير نيست. معتقدم ايرلاين‌ها بايد بام هماهنگ شوند و بخشي از پروازها را روي سيستم قرار دهند تا آژانس‌هاي گردشگري به آن پروازها دسترسي داشته باشند و بخش ديگري از پروازها را به آژانس‌هاي هواپيمايي که سفرهاي گروهي انجام مي‌دهند به صورت چارت واگذار کنند.

دبير انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي و گردشگري استان تهران اظهار مي‌کند: اينکه ايرلاين‌ها پروازي را در طول سال به يک شرکت اجاره دهند عملکرد غلط و اشتباهي است و اين اقدام تا امروز پاسخ مثبتي نداده است. اگر سازمان هواپيمايي کشور قصد دارد که پروازهاي چارتري را حذف کند دوباره به سرجاي اول خود يعني انجام تنها پروازهاي سيستمي‌برمي‌گرديم که متاسفانه براي اين پروازها به دليل محدوديت نمي‌توان برنامه‌ريزي کرد.

هاتفي درخصوص اين مطلب که حذف پروازهاي چارتي چه تاثيري بر قيمت بليت پروازهاي داخلي مي‌گذارد، مي‌افزايد: پروازهاي داخلي به دو صورت سيستمي‌و چارتري به مسافران فروخته مي‌شود. پروازهاي سيستمي‌پروازهايي هستند که تغيير قيمتي ندارند و در ايام نوروز گران نمي‌شوند و قيمت معمول ماه‌هاي پيش خود را دارند که اصطلاحا به آن‌ها «پروازهاي اسکجوال» يا «پروازهاي برنامه‌اي» گفته مي‌شود. مشکل عمده‌اي که در زمينه اين پروازها درکشور ما وجود دارد اين است که محدود هستند. به‌ عنوان مثال تعداد پروازها درماه‌هاي اسفند و فروردين با ارديبهشت و خرداد به يک اندازه است. مثلا در مسير شيراز، مشهد، کيش و قشم تغييري در تعداد پروازها ايجاد نمي‌شود به همين جهت کفاف تقاضاي نوروزي يا آخر سال را که تعطيلات آغاز مي‌شود و تعداد مسافر از حالت معمول بيشتر مي‌شود، نمي‌دهند. درچنين شرايطي آژانس‌هاي مسافرتي پروازها را چارتر مي‌کنند که نوع دوم فروش بليت به مسافران است، اما از آنجايي که عرضه و تقاضا با هم همخواني ندارد، يعني تعداد مسافر زياد و پروازها کم است، آژانس‌ها قيمت بليت چارتري را بالا مي‌برند، اين در حالي است که قيمت پرواز چارتر بايد مساوي با قيمت پرواز سيستمي‌و بلکه کمتر از آن باشد.

وي ادامه مي‌دهد: سال‌ها پيش در کشور ما تمام پروازها به صورت سيستمي‌انجام مي‌شد و مسافران بايد از روي سيستم بليت را خريداري مي‌کردند. درست است که گرفتن پروازها سخت و دشوار بود، اما قيمت‌ها مديريت مي‌شد. از زماني که پروازهاي چارتري به سيستم حمل و نقل هوايي کشور افزوده شد،در برخي مواقع هزينه پرواز ارزان‌تر از حد معمول بوده است، اما گاهي اوقات هم به دليل عدم تناسب در عرضه و تقاضا هزينه پروازهاي چارتري از حد معمول گرانتر تمام شده است. به عنوان مثال طي بارش اخير برف نرخ بليت‌هاي 140 تا 160 هزار توماني به بيش از يک ميليون تومان رسيده بود.

دلايل گراني پروازهاي چارتري

دبير انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي و گردشگري استان تهران اظهار مي‌کند: دليل اصلي بالا بردن قيمت بليت چارتري از سوي آژانس‌هاي مسافرتي و توجيه آن‌ها براي اين کار که از طرف ما پذيرفته نيست، اين است که در طول سال بر سر پروازهاي چارتري زيان مي‌دهيم. آژانس‌ها پروازها را به صورت ساليانه از ايرلاين اجاره مي‌کنند. در ماه‌هايي از سال تعداد مسافر بسيار کم مي‌شود و صندلي‌هاي کمتري در پروازها به فروش مي‌رسد و قيمتي که درآن برهه از سال بليت‌ها فروخته مي‌شود، کفاف اجاره هواپيما را نمي‌دهد، بنابراين آژانس‌ها در فصل اوج مسافرت (هاي‌سيزن) و زياد شدن مسافر بليت‌ها را گران مي‌فروشند که کسري فروش خود را در زمان رکود مسافرت (لو سيزن) و کمبود مسافر جبران کنند. البته اين توجيه از نظر ما پذيرفته نيست به اين دليل که در بالانس اجاره پرواز در پروازهاي چارتري اين مورد نيز تعريف شده است؛ يعني رقمي‌براي اجاره هواپيما اختصاص داده مي‌شود که زمان‌‌‌هاي‌سيزن و لو سيزن با هم بالانس شوند و ضرري متوجه آژانس هواپيمايي نشود.

اين کارشناس ارشد حوزه گردشگري تصريح مي‌کند: موضوع چارتر و شناور بودن قيمت بليت هواپيما تنها مختص کشور ما نيست، بلکه در تمام دنيا پروازهاي چارتري وجود دارد، اما نکته اين است که در دنيا پروازهاي چارتر رقابتي را ميان ايرلاين‌ها و آژانس‌هاي مسافرتي ايجاد مي‌کند که بليت را ارزان‌تر به مسافر بفروشند. درحالي که در کشور ما به دليل ناهماهنگي ميان عرضه و تقاضا اين مسئله برعکس ديگر کشورهاست و پروازهاي چارتر گران‌تر از حد معمول فروخته مي‌شوند. در هر جاي دنيا وقتي شما بليت را به صورت سيستم اسکجوال پروازي خريداري مي‌کنيد، قيمت بليت از پرواز چارتر گران‌تر است، زيرا پروازهاي چارتر قوانيني دارند که ممکن است باعث زيان مسافر شود.

هاتفي ادامه مي‌دهد: به ‌عنوان مثال ممکن است مسافر با تاخير به پرواز برسد يا از پرواز استفاده نکند که در اين حالت امکان استرداد پول بليت براي وي وجود ندارد. به همين دليل پروازهاي چارتر ارزان‌تر از پروازهاي اسکجوال هستند، اما اين مسئله در ايران برعکس است و علت آن اين است که سازمان هواپيمايي کشوري بايد براي مسيرهاي خاص که مسافر زيادي دارد، به اندازه کافي مجوز پرواز صادر کند ولي چنين کاري را انجام نمي‌دهد. در واقع سازمان هواپيمايي کشوري اندازه خاصي براي برنامه کار خود دارد که در آن سطح مجوز پرواز صادر مي‌کند و به همين دليل هميشه در زمان‌هاي پرتقاضا مسافر براي تهيه بليت از طريق سيستم اسکجوال پروازي با کمبود مواجه مي‌شود.

دبير انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي و گردشگري استان تهران مي‌گويد: معتقدم پروازهاي چارتري بايد مديريت شوند به جاي اينکه از انجام پروازهاي چارتري جلوگيري شود، لذا ايرلاين‌ها بايد 50 درصد پروازهاي خود را به سيستم اسکجوال پروازي واگذار کنند و 50 درصد ديگر پروازهاي خود را به چارترکننده‌ها ارائه دهند.